İmkânsız Koalisyon
Bilindiği üzere, İsrail seçimlerinde Netanyahu karşıtı olmayan blokun sandalye sayısı toplam 120 kişilik parlamentoda 59’a çakılıp kalmış durumda.
Bu konjonktürde anahtar konuma gelmiş olan İslamcı Arap Ra’am Partisi ve Başkanı Mansur Abbas'a ilişkin bir kaç yorum yapayım:
Mansur Abbas’ın İsrail siyasi sisteminden olan taleplerini elde etmeye endeksli pragmatik yaklaşımı, İsrail demokrasisi ve oradaki Arap toplumunun ülkeye entegrasyonu için altın bir fırsat.
Mansur, İsrail Arap toplumundaki aile içi ve mafya türü örgütlenmelerden kaynaklanan şiddetle başa çıkabilmek için devletin yardımına ihtiyacı olduğunun bilincinde. Toplumuna yönelik altyapı ve konut yatırımlarını da gündem maddesi yapmak istiyor. Diğer bir deyişle siyaset müessesesinin ne olduğunun ve ne işe yaradığının farkında olan akıllı biri. Mansur’un farkında olduğu bir o kadar önemli olan husus ise ona istediklerini verebilecek tek siyasetçinin Netanyahu olduğuna ilişkin gerçekçi tutumu.
Ancak, Mansur’un üyesi olup istediği anda devirebileceği bir koalisyon hükümeti sağcılar tarafından hazmedilebilecek bir çözüm olarak kabul görmüyor.
Dahası, Mansur’un Anayasa hükmündeki “Yahudi Halkının Ulus Devleti İsrail” temel kanununa muhalif olduğu da biliniyor.
Bireysel Haklar – Kolektif Haklar
Söz konusu temel kanunun lafzında olmasa bile ruhunda olan ve ülke içindeki gerek Arap gerekse ‘progressist’ yani ‘ilerici’ Yahudi kesim nezdinde kabul görmeyen bir dikotomi söz konusu: “HaZhuyot al HaAretz” ve “HaZhuyot baAretz”. Birinci kavram Yahudi halkının memlekete ilişkin kolektif haklarına, ikincisi ise orada yaşayan, Yahudi halkından olsun veya olmasın tüm vatandaşları ilgilendiren bireysel haklara atıfta bulunuyor.
Mutabakat Zaptı
Mansur'un, oluşması muhtemel bir sağ koalisyon hükümeti öncesinde, istediklerini elde edebilmesi için milliyetçi muhafazakâr yerleşimcilerin partisi Yamina’nın Başkanı Naftali Bennett ile görüşüp aralarında, bir MoU - Memorandum of Understanding yani mutabakat zaptı kaleme almaları önemli. Bu, Yemina’nın sağında yer alan dinci-milliyetçi Dindar Siyonizm Partisi Başkanı Bezalel Smotrich ve arkadaşlarını Mansur Abbas’ın katılacağı veya dışarıdan destekleyebileceği bir hükümete ikna edebilmesi için gerekli. Ve Smotrich’i ancak Bennett ikna edebilir.
Özetle, Mansur, temsil ettiği Arap toplumu için "HaZhuyot baAretz" yani bireysel haklar bağlamında bütün istediklerini masaya koyup bunların büyük kısmını elde edebilir. "HaZhuyot al HaAretz" yani ülkeye ilişkin kolektif haklar konusunda ise kadayıfın altının kızarması, yani ülkedeki Yahudi unsurun Arap unsurdan algıladığı endişelerin törpülenip önemsizleşmesini beklemesi gerekeceğini düşünüyorum.
İbrahim Anlaşmaları
İbrahim Anlaşmaları, ABD eski Başkanı Donald Trump’ın giderayak Arap ve Yahudi halklarına yaptığı devrim niteliğinde bir hediye.
Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Sudan ve Fas resmen tarafken, Umman ve Suudi Arabistan bu anlaşmalara eklemlenmeye namzet olan iki ülke.
Trump'ın bu başarısı, "İsrail-Filistin barışı sağlanmadan Arap-İsrail barışı gerçekleşemez" önyargısını "Arap-İsrail barışı, İsrail-Filistin barışının önünü açar" öngörüsüyle ikame ettiği için konuya müdahil tüm taraflar bakımından çok önemli.
Pekiyi, İbrahim Anlaşmaları İsrailli Araplar açısından niye önemli?
Bu anlaşmalar İsrailli Arapların Arap dünyasına açılmalarına ve bunların İsrail ile Arap dünyası arasında büyük bir sinerjinin aktörleri olmalarına, dolayısıyla hakiki bölgesel bir barışa kapı araladıkları için önemli!
İyi yetişmiş İsrailli Arapların özellikle BAE ve istikbalde Suudi Arabistan, Katar ve Kuveyt gibi ülkelerdeki Batılı ve pahalı işgücüne rekabet edebileceği sır değil.
Tarafların הזדמנות השעה yani ‘Anın fırsatı’nı önlerinden geçerken yakalamaları gerekiyor.
