Yeni bir senenin hemen öncesinde olduğumuz bu günlerde önceliklerimizin ne olduğu konusunda karar vermek için düşünmek önemli gündemlerimizden birini oluşturur. Eski alışkanlıklarımızı gözden geçirerek yeni sene için yeni başlangıçlar yapmak isteyip istemediğimize de bu günlerde karar vermemiz gerekiyor. Ki Tavo peraşasında yer alan 98 uyarıdan oluşan geleceğe yönelik ikazların aslında burada bulunması çok anlamlıdır. Tanrı Yamim Noraim sürecine hazırlanmamızı beklediği Elul ayında tabiri caizse sahada dolaşan kral gibidir. Birçok medyatik slogan “Tanrı sahada sen neredesin?” şeklinde kalplerimize seslenmeye çalışmaktadır. Yeni yılda nelere odaklanacağımıza karar vermeden öncelikle asıl mücadelemizin ne olduğuna yakından bakmaya çalışacağız.
Baal Şem Tov olarak bilinen Rabi Yisrael ben Eliezer öncelikli mücadelemizin ‘yetser ara’ dediğimiz kötü eğilimlere karşı verildiğini öğretir. Bu mücadelede özellikle ‘tarafsız’ dediğimiz yani müsaade edilebilir alanların ön plana çıktığı görülmektedir. Çünkü ‘yetser ara’nın eğilimi bir Yahudi’ye kaşer olmayan bir yiyeceği yemesi, Tefilin takmaktan vazgeçmesi veya Şabat gününü ihlal etmesi yönünde telkinlerle açığa çıkmaz. Biz ne kadar güçlüysek yetser ara da o kadar güçlü ve zekidir. Mitsva yapmak konusunda sorunu olmayan bir Yahudi’nin bu alışkanlığını aniden değiştirmeyeceğinin farkındadır. Bunun aksine yetser ara hayatımızdaki ‘boş zaman’ şeklinde nitelendirdiğimiz yeme, içme, gezme, dinlenme ve vakit geçirme gibi alanlara odaklanır. Bizi şımartmaya, aşırı miktarlarda zamana, paraya ve dikkati sıradan faaliyetlerimize odaklamaya çekmeye çalışır. İşte yetser ara’nın bize olan üstünlüğü burada açığa çıkar. Sonuçta, konfor ve lüksün tadını çıkarmak mümkündür. Ancak maddi arayışlara aşırı derecede dahil olmak, korumamızı düşürmemize neden olur. Şımartıldığımızda, yanlış bir şey yapmadığımızı bildiğimiz için rahat hissederiz, ancak dikkatimizi o zaman Tanrı ve maneviyata odaklamadığımız için savunmasız kalırız. Böylece yetser ara da bizi kendi tuzağına düşürüp, yasak olanın tadını çıkarmaya da götürebilir.
Pirke Avot 2/3’te özellikle önemli insanlarla olan ilişkilerimizde dikkatli olmamız konusunda bizi uyarır. Buna ek olarak, Mişna bizi ‘Reşut’ dediğimiz yapılması mümkün olan faaliyetlere, tarafsız, ne yasak ne de kısıtlanmış olmayan şeylere karşı dikkatli olmaya çağırır. Sıradan faaliyetlere aşırı derecede katılırsak, kendimizi her zaman bizi tuzağa düşürmeye ve bizi günaha götürmeye çalışan yetser ara istediği tuzağa bizleri kolayca düşürebilecektir.
Her gün iki kez okuduğumuz Şema duasında “Beşivteha beveteha, uvlehteha vadereh / Evinde otururken, yolda giderken” ifadelerine yer veririz. Gemara burada yer alan ‘uvlehteha vadereh’ ifadesine dikkat çeker ve yolda gitmenin aslında yetser ara’nın tuzaklarıyla dolu olan yapılması mümkün olan yollardan söz ettiğinin altını çizer. Evet, yaptığımızda yasak bir şey yoktur ancak yaptığımız bu etkinlikler kutsallıkla çok fazla ilgili olmadığından bir şekilde ‘tehlike’ arz eden faaliyetlerdir. Devarim kitabı “Tahin leha adereh /Kendine bir yol hazırla” demektedir. Bu noktada Tora, yaşamın isteğe bağlı alanlarına, manevi olarak tarafsız faaliyetlerimize çok dikkat ederek, Roş Aşana'nın öncesinde özellikle ‘Dereh/ yol’ aracılığıyla yargılanmaya hazırlanmamızı tavsiye eder. Böylece gerçek önceliklerimizi göz ardı etmeden veya gözden kaçırmadan yaşama devam etmek mümkün olacaktır. Yetser ara ile asıl mücadelenin verildiği yer burasıdır. Roş Aşana'ya hazırlanırken yılın bu zamanında dikkatimizin yönlendirilmesi gereken yer öncelikle izlememiz gereken yol ve değerlerimizdir.
Tanrı bu yılda ve her yılda bizleri bütün sevdiklerimizde yaşam kitabına yazarak mühürlesin, amen.
Tahel şana uvirhotea/ Yeni yıl bereketiyle başlasın.
