Moşe Rabenu Vayakel peraşasının hemen başında Şabat’ı koruma emrini bir kez daha hatırlatır. Bu emri hatırlatırken de bulunduğumuz yerlerde, konutlarımızda Şabat günü ateş yakma yasağını vurgular.
Bilindiği gibi Şabat günü yapılması yasak olan otuz dokuz iş kategorisi vardır. ‘Lamed-tet melahot’ adı ile bilinen bu kategorilerden bir tanesi de Şabat günü ateş yakma yasağıdır. Rabiler diğer otuz sekiz yasaktan burada söz etmeyen Moşe’nin neden özellikle ateş yakma yasağına atıfta bulunduğunu sorgularlar.
Küçüklüğümde İzmir’deyken babamın (ע''ה) kendi büyükbabası olan Ribi Avraam Alaluf’tan (ז''ל) getirdiği bir öğretiyi dinlerdim. Babamın dediğine göre büyükbabası zamanın bilgelerinden Rav Avraam Palaçi’nin (’ז'צ'ק'ל) öğrencilerinden biriymiş. Onun öğretisine göre evlerimizde yakılmaması gereken ateş öfkenin kızgınlığın ateşiymiş. Bu öğretiyi görünce büyük büyük babamı burada anmayı istedim.
Her ne kadar bu pasuk Bet Din’in ceza infazı ile ilgili olsa da bilgelerimiz bizlere özellikle öfke ateşinin Şabat günü yakılmaması gerektiğini öğretirler. Aslında öfke ateşinden sadece Şabat günü değil her zaman kaçınmak gereklidir. Ancak öfkelenmemek özellikle Şabat günü bir başka önem arz etmektedir. Moşe özellikle bu konuya vurgu yapmaktadır. Sorumuz açık ve nettir. Şabat günü öfke neden bu kadar tehlikelidir?
Zohar bir kişi için öfkeden daha zararlı bir şey olmadığını söyler. Bu zarar özellikle kişinin refahını hedef alır. Tıp biliminin kesinlikle söylediği gibi öfkelenen kişi kendine fiziksel anlamda büyük zarar verir. Zohar’a göre ise öfke bedeni kirletir, kişinin kutsal ruhu onu terk eder ve yerini kirli ruhlar ve olumsuz enerji veren oluşumlar alır. Rabi Yitshak Luria öfkelenen bir kişinin arınabilmesi için onun mutlaka Mikve’ye dalmasını ve arınmasını söyler. Öfke anlamına gelen ‘Kaas’ sözcüğü ile arınmanın yeri olarak bilinen ‘Mikve’ sözcüğünün sayısal değerleri aynıdır. Şabat günü öfkelenmek özellikle zararlıdır. Çünkü Şabat günü bizlere fazladan bir ruh eklenir. Öfke ile kirlendiğimiz zaman sadece kendi ruhumuz değil gelen bu ekstra ruh da zarar görmüş olur.
Şabat'ta ve özellikle cuma öğleden sonra Şabat'a hazırlanırken öfkeden kaçınmak için özel bir çaba sarf etmemiz gerektiren ek bir nedenden daha söz edelim.
Ne zaman harika bir şey yapmaya hazırlanırsak, ‘Sameh – Mem’ harekete geçer ve girişimi sabote etmeye çalışır. Düğün töreninde cam kırma geleneğine verilen sebeplerden biri de budur. ‘Sameh – Mem’in bu kutsal, değerli anı bozmaya çalışacağını bilerek, bir şeylerin ters gittiğini, değerli bir şey kırıldığını göstererek bir yanılgı ortamına düşmesini sağlarız. Bir şeylerin zaten bozulduğunu, onun için de uzak durmasını bekleriz.
Hida adı ile bilinen Rabi Yosef Hayim David Azulay’a göre Şabat gününün muazzam manevi faydalarının bilincinde olan ve bunu engellemek isteyen kötü eğilimler yani ‘yetser ara’ özellikle Şabat’tan önceki birkaç saat içinde ortaya çıkar ve ortamı bozmak için elinden geleni yapar.
Hepimiz aslında bu durum ile sık sık karşılaşmış olabiliriz. Nedendir bilinmez Şabat için hazırlanırken gömleklerden düğmeler düşmeye, hatta kaybolmaya başlar. Nedense ellerimiz hep eksik düğmeli gömleklere doğru uzanır. Elektrikçiler, cuma günü Yahudi evlerinde haftanın diğer günlerinden daha fazla fırın arızalarının ortaya çıktığını doğrulayabilir. Tesisatçılar size cuma günü diğer zamanlarda olduğundan daha fazla sızıntı ve tıkanma hakkında çağrı aldıklarını söyleyecektir. Bu gerçektir ve tesadüf ile ilgisi yoktur. Bu, Şabat'ın bize sunduğu değerli manevi kutsamaları almamızı engellemek için evde öfke ve gerginlik uyandırmaya çalışan ‘yetser ara’dan başkası değildir.
‘Yetser ara’ tarafından bıkmadan usanmadan her Şabat öncesinde veya Şabat sofrasında veya da Şabat günü özenle hazırlanan bu planı bozmak elimizdedir. Özellikle Şabat öncesinden başlayarak sakin kalmayı başarmak ve Şabat günü boyunca evimizde öfke ateşini yakmamak bu konuda atılması gereken ilk ve en önemli adımdır. ‘Yetser ara’ tarafından bizlerden alınmak istenen muhteşem bir manevi zenginliktir. Öncelikle soğukkanlılığımızı korumayı başarmak ve sakin olmak esastır. Böylelikle Şabat ve getirdiği manevi zenginlik evimizden eksik olmayacaktır.
