Geçenlerde uzun zamandır el atmadığım dosyaları karıştırıyordum. Sıra mektuplara geldiğinde doğrusu hüzünlendim. Onları birer birer elden geçirdikçe, geçmişte yazıştığım arkadaşlarımdan büyük bir çoğunluğunun artık aramızda olmadığını görüyordum. O günlerde birbirimize söylediklerimiz, paylaştıklarımız ne yazık ki o mektuplarda kaldı. Okudukça, yıllar önce kurduğumuz hayaller, geliştirdiğimiz düşünceler, yaşadığımız olaylar belleğimin tozlu raflarından karşıma çıkıyorlar.
Bu güne değin, bana gelen bütün bu mektupları doğrusu özenle saklamışım. Gerçi tarihlerine baktığımda, sonuncusunun üstünden neredeyse yirmi yıl geçti. Demek ki bu kadar uzun bir süredir, arkadaşlarla olan ilişkilerimizi iletilerle, telefon görüşmeleriyle sürdürmüşüz. Üstüne küçük bir not olsun bu dosyaya eklenmemiş. Söylemeye bile gerek yok, birbirimize seslerimizi duyurmak elbette ki çok önemlidir, ama hiçbir iletişim aracının bir mektup kadar etkili ve kalıcı olamadığını düşünüyorum. Ayrıca bir sözü yazıya dökerken, daha özenli olmak zorunda kalıyoruz. Oysaki konuşurken yanlış anlaşılmaya her zaman açık oluyoruz. Kendi payıma, bırakın bir-iki yıl öncesini, çok yakın bir zaman içerisinde bile telefonla konuştuklarım aklımdan uçup gidiyor. Elektronik postaları bir süre saklamaya çalışsam da, bir şekilde yitip gittiklerini görüyorum. Ayrıca mektuplardaki el yazısının yaşattığı duyguyu, hiçbir elektronik aygıttaki iletilerle kıyaslayama olanağı olmadığını söylemek isterim.
Yine mektuplarıma dönecek olursam: Yazar arkadaşlarımdan gelenlerden her biri, benim için çok farklı bir değer taşıyor. İlk kalem denemelerimi eleştirenler, çıktığım edebiyat yolculuğunda yoluma ışık tutanlar, kendi yazdıklarını paylaşanlar, yazmam için yüreklendirenler… Elli yılı aşkın bir süre önce üstünde durmadığım kimi sözler, bugün benim için o denli değerliler ki… Artık aramızda olmayan bir şair arkadaşımın bazı dizeleri, daha gün yüzüne çıkamadan bir mektubun satırları arasında kalmış. Yine bir başka mektupta yer alan ünlü bir şairin övücü, yüreklendirici sözleri olmasaydı, o günlerde yoluma devam eder miydim, bilmiyorum.
Kendimden yeterince söz ettim sanıyorum. Edebiyatın bir türü olarak mektupları ele alacak olursak, onları anlatmak için sayfalar yetmez. Eski çağlardan günümüze farklı amaçlarla yazılmış olanlar bir yana, düşünür ve yazarların kaleme aldıkları mektupların, en az anı ve günceler kadar değerli olduklarını düşünüyor, yayınlandıklarında satın alıp keyifle okuyorum. Her biri bu insanların iç dünyalarını, duygularını, hayata bakışlarını tüm içtenlikleriyle yansıtıyor. Kimilerinde de yazdıkları kitapların, geliştirdikleri düşüncelerin izlerini, paylaştıkları bu dost mektuplarında bulabiliyoruz. Geçmişten bugüne bunlardan binlercesi kitaplıklarda yerlerini koruyorlar. Bu türde öne çıkan, edebiyat tarihinde yerini almış yüzlerce isim sayabilirim, ama yazma rekorunun, yirmi bin mektupla Fransız düşünür Voltaire’de olduğunu söylemekle yetineceğim.
Bu arada Robert Schild’in son kitabı Stefan Zweig’ın Veda Mektubu’nu keyifle okudum. Yazar kitabını farklı konuları ele aldığı, düşsel ve yarı gerçek öyküler olarak nitelendiriyor. İlk öyküde yer alan Zweig’ın veda mektubunun son satırlarını paylaşmak istiyorum: “…Ve benim gücüm yıllar süren yurtsuz yolculuklardan sonra iyice tükendi. Bu nedenle yaşamımı doğru zamanda ve dimdik ayaktayken sonlandırmamın daha iyi olacağına inanıyorum ki, yaşamım boyunca tinsel uğraşım hep en büyük haz kaynağım oldu; keza kişisel özgürlükler bu dünyadaki en yüce değerlerdir. Bütün dostlarımı selamlarım! Hepsine uzun geceden sonra gelen tan ağartısını görmek nasip olsun! Ben ise, yılmayan sabırsızlığımla önden gidiyorum.”
Bu satırları yazarken, alıcısına ulaşamamış, yanıtlanmamış, okunmadan çöp kovalarına atılmış, bunlara karşın kimi insanların hayatlarını değiştirmiş, yaşama sevinci vermiş, umutlandırmış mektupları düşündüm. Bunlardan her biri, ancak yaşayanların anılarıyla bir anlam kazanıyor. Sanırım artık mektupların çağrıştıracağı anılar da olmayacak!
