Zaman zaman sorduğumuz bir soruyu tekrar gündeme alalım: Bir toplumun lideri hangi özelliklerde olmalı? Bu liderden beklenen davranışlar neler? Elbette bu özelliklerin peraşamız ile ilgisi nereden kaynaklanmakta?
Rabi Hayim Palaçi (Z’Ts’K’L’) peraşa açıklamalarına yer verdiği ‘Tohahat Hayim’ kitabının Pinehas bölümünde bir liderin özellikle toplumumuza yön vermeye hazırlanan birinin her şeyden önce merhametli ve toplumun iyiliğini düşünen karakterde olması gerektiğini öğretir. Buna örnek olarak da Moşe Rabenu ile ilgili iki anlatıma yer verir. Bunlardan birincisi altın buzağı günahının hemen sonrasında Tanrı’nın Bene Yisrael’i yok etme isteğinin karşısındaki kararlı duruşudur. Bu duruş Tanrı’nın toplumu affetmemesi durumunda kendisini de yazdığı kitaplardan silmesi yönünde bildirdiği görüştür. Moşe defalarca Tanrı’nın Bene Yisrael’i cezalandırmasına karşı çıkmış ve bir lider olarak sınavlarından başarıyla geçmiştir. Her ne kadar Moşe’nin çölde ölmesi ve Erets Yisrael’e girememesinin sebebi bir başka isyan dahi olsa Vaethanan peraşasında yer alan “Vayitaber Ad… bi lemaanhem” ifadesi için Yalkut Şimoni’de yer alan bir anlatı Moşe’nin topluma ne kadar değer verdiğinin bir göstergesidir.
Anlatıya göre Moşe Rabenu bu zamanda Erets Yisrael’e girebilmek için farklı yüzlerce tefila yapar. Bu tefilaların kudretinden kâinat sallanmaya başlar ve Tanrı onu ‘rav lah /yeter’ sözüyle durdurur. Devamında Tanrı Moşe’ye iki seçenek sunar. Tanrı iki yeminde bulunduğunu ve bunlardan ancak birinin iptalinin söz konusu olabileceğini söyler. İlk yemin Moşe’nin ebediyete intikal etmesi gerektiği, ikincisi ise Yisrael toplumunun yok olmasıdır. Yaşamak istiyorsa Moşe toplumun yok olmasını göze almak durumundadır. Burada Moşe gerçek anlamda liderliğini konuşturur. “Moşe ve onun gibi binlercesi yok olsun da Yisrael toplumundan bir kişi bile kaybolmasın” ifadesi Moşe’nin topluma olan sevgisini ve verdiği önemi ortaya koymaktadır.
Peraşada yer alan cümleye geçmeden önce Şabat dualarındaki bir öğretiye bakalım: Şabat Şahrit duasında Tanrı’nın her gün merhametle duaları kabul etmek için doğu pençelerini araladığı yazılıdır. Burada gerçekleştirilen içten dualar Tanrı tarafından merhametle kabul edilmektedir. İşte Moşe Rabenu da burada yolun sonunda bir liderin pek de taraf olamayacağı bir dilekte hatta tefilada bulunur. Kendi yerine geçecek yeni liderin tayin edilmesi.
Normal şartlar altında görevinin sonuna gelen liderler devir teslim konusunda pek de hevesli olmaz. Hatta birçoğu koltuğunu bırakmamak için elinden geleni ardına koymazlar. Burada Tanrı artık yolun sonuna geldiğini Moşe’ye söylemekte ve gideceği istikameti çizmektedir. Meriva sularında gerektiği gibi davranmadığı için Moşe de ağabeyi Aaron gibi ebediyete intikal edecek ve Erets Yisrael’e giremeyecektir. Bu noktada bu kesin kararı Moşe kabullense bile kendinden sonra olacakların çok da ilgisi dâhilinde olmaması son derece doğaldır. Ancak Moşe burada da liderliğini konuşturur. Henüz hayattayken kendisinden sonra bir sorun yaşanmaması için herkesin gözü önünde yeni lideri bereketlendirir ve topluma tanıtır. Çünkü Moşe gibi bir liderin gitmesinden sonra halkın başına kim geçerse geçsin ciddi sorunlar yaşayacağı kesindir. Bu da toplumu ister istemez zayıflatacaktır ve Moşe gibi bir liderin buna ortam hazırlaması mümkün değildir. Kendisi gitmeden önce Tanrı emriyle Yeoşua Bin Nun yeni lider olarak belirlenir ve halka tanıtılır. Moşe’nin ifadesi son derece önemlidir: “Velo tiya adat Ad… katson aşer en laem roe /Tanrı’nın toplumu çobanı olmayan bir sürü gibi olmasın.”
