Yahudi tarihinin en olumlu olmayan tarihi olarak karşımıza çıkan Tişa beAv öncesinde ‘üç musibet haftası’ olarak bilinen süreçte üç aftara okunur. Bu aftaralar başka özel bir gün durumunda bile değişmez. Sözgelimi Şabat günü Roş Hodeş Av ise genelde okunan Roş Hodeş Aftarası burada okunmaz onun yerine bu üç aftaradan biri okunur. İlk hafta okunan Divre Yirmiyau adlı aftara Yirmiya Peygamberin peygamberlik rüyetini görmesini ve Yeuda topraklarına gelecek olumsuz şeyleri ifade etmesiyle karşımıza çıkar. İkinci hafta ise yine Yirmiyau Peygamberin ‘Şimu’ adlı aftara bölümü okunur. Nihayet Tişa beAv öncesinde çok sert uyarılar içeren Hazon Yeşayau Aftara’sı yerini alır. Açıklamalarımız ikinci hafta okunan ‘Şimu’ olarak bilinen bölüm ile ilgilidir.
Bu bölümde Tanrı Bene Yisrael’i çok keskin sözlerle paylamaktadır. Bunun nedeni Bene Yisrael’in Tanrı’yı terk etmeleri ve ‘boş’ olarak nitelendirilen bazı uygulama ve öğretilerin peşinden gitmeleridir. Pasuk “Vayelehu ahare aevel vayebalu” derken Bene Yisrael’in boş şeylerin peşinden gitmeyi Tanrı hizmetine tercih ettikleri vurgulanmaktadır.
Bu cümleyi okuyanlar Bene Yisrael için önce ‘boş şeyleri izleyenler’ ifadesinin kullanılmasını anlamlı bulabilirler. Ancak hemen sonra ‘onlar da boş gibi davrandılar’ ifadesinin burada yer alması konusunda önemli soru işaretleri belirmektedir. Boş şeyleri izlemek ile boş gibi davranmak arasında nasıl bir fark bulmak mümkün olacaktır? Bu sorunun cevabını on dokuzuncu ve yirminci yüzyılın büyük bilgeleri arasında yer alan Ben İş Hay ismi ile bilinen Rabi Yosef Hayim miBagdad’ın öğretinde arayacağız.
İnsan olarak bizler bazen maddi arayışlar uğruna maneviyatımızdan ödün vermeye meyilli oluruz. Sözgelimi her sabah Tefila söyleyen bir kişi nedense bazen bunu evinde daha hızlı bir şekilde yapabileceğini düşünebilir. Sinagogda minyan ile birlikte dua etmeyi maddi şeyler elde edebileceği çalışma süresini kısaltacağından tercih etmeyebilir. Ancak Rabiler Tanrı’nın isteklerini yerine getirmekle asla kaybetmeyeceğimizi öğretirler. Bazı durumlarda maddi kazancımızdan veya refahımızdan ödün veriyor gibi görünsek de aslında kaybetmek diye bir durum yoktur. Tanrı iradesini yerine getirmek bizlere sadece kazandırır.
Ben İş Hay, üzerinde durduğumuz cümlede Tanrı’nın Bene Yisrael’e neler söylemek istediğini anlatmaya devam eder. Her şeyden önce Bene Yisrael Tanrı’nın emrini yerine getirmek yerine ‘evel’ boş olarak tabir edilen şeyleri izlemeye kendilerini adamışlardır. Ancak burada toplumun beklentileri geri teper. Bir anlamda boşluk başka boşlukları doğurur. Bu da toplumun kültürel anlamda büyük bir boşluğa düşmesine sebep olur. Toplum, Tanrı emirlerini, kültürel değerlerini, Tanrı’nın öğretilerini terk etmek veya unutmak suretiyle kendini özgürleştirdiğine kanaat getirebilir. Bu özgürleşme ‘geçici’ bir refah ve mutluluk kaynağı olabilir. Ancak bu yolun sonu her zaman ve mutlaka ‘kaybetmek’ ile sonuçlanacaktır.
Her zaman dile getirdiğimiz gibi günümüzde mitsva yapmayı terk ederek kendimizi ‘evel’ dediğimiz boşluklara, maddi arayışlara, çeşitli eğlence ve vakit geçirme girişimlerine dâhil etmek suretiyle daha iyi bir hayat yaşayacağımızı rahatlıkla düşünebilecek bir dünyada ve ortamda yaşamaktayız. Sabah kalkıp minyan ile Tefila söylemek yerine eğer yapıyorsak evimizde çabuk bir şekilde Tefila söyleyip kendimizi işimize vermenin daha doğru olacağını düşünebiliriz. Her yere rahatça girip çıkarken içinden geçmekte olduğumuz ‘pandemi’ sürecini bahane ederek sinagoga gitmemeyi kendimizce haklı çıkarabiliriz. Toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için üstlendiğimiz görevleri görmemezlikten gelerek daha rahat davranabilir bu konuda da kendimize sayısız haklı neden veya bahane bulabiliriz. Kısacası ‘evel’ dediğimiz boş şeylerle pek de güzel bir gelecek kurabiliriz. Ancak peygamber Yirmiyau bu düşüncelerin ve benzerlerinin bir gün mutlaka geri tepeceğini ve bizlere zarar vereceğini söyleyerek bizi uyarmaktadır.
Bugün fedakârlık gibi görünse de Tanrı’nın iradesini yerine getirmek için mitsva yapabilmek için fedakârlık yapmanın bizleri eninde sonunda mutlu kılacak tek yol olduğunu her zaman akılda tutmak faydalı olacaktır.
