Geçtiğimiz günlerde, Netflix’te yazdan beri yayında olan ‘Hayallerinden Vazgeçme- Şimon Peres’in Yaşamı ve Mirası’ isimli belgeselin sonunu gözyaşlarıyla izledim. Son dört yılda beşinci kez genel seçime giden İsrail halkı ve adaylar da ümit ederim ki, seçim öncesi Peres’in hayatını tekrardan okur ve düşünürler.
Siyasette çoğu insan gücün peşindedir. Peres’in vizyonu ise önce güvenlik, ardından da barıştı. Bugün İsrail’e giderseniz Tel Aviv Peres Innovation Center ziyaretinizde kendinizin de görebileceği İsrail’in yüksek teknolojisinin gelişmesinde, İsrail’in dünyadaki prestijini arttıran İbrahim Anlaşmalarının imzalanmasının temellerinin atılmasında şüphesiz Peres’in kişiliği ve rolü yadsınamaz.
Peres’in hayatında iki önemli dönüm noktası belgeselde de gözlerimin dolduğu anlardı. Bunlardan ilki 1976’da, akıllardan silinmeyen Entebbe Havalimanında rehinelerin kurtarılmasıdır. Başbakan Rabin’i ikna ederek neredeyse mucizevî bir şekilde Entebbe rehinelerinin kurtarılması operasyonu, İsrail’in dünyaya ve düşmanlarına karşı kararlılığını gösteren tarihindeki en şanlı operasyonlardan biridir. Bir diğeri, 1987 senesine gelindiğinde, İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres ile Kral Abdullah’ın danışmanları arasındaki gizli görüşmeler neticesinde, Batı Şeria’nın geri verilmesi karşılığında Ürdün ile İsrail arasında barış imzalanması kararıydı. Hatta Ortadoğu barışıyla ilgili bir de çerçeve anlaşma yapılmıştı. Ancak zamanın İsrail Başbakanı Yitshak Şamir’in karşı çıkması üzerine anlaşma imzalanamadı. O anlaşma imzalansa idi, bugün İsrail barış adına neler kazanabilir, bölgedeki terörün kökü erkenden kurutulabilir miydi, düşünmeden edemiyorum.
Yoğun tartışmaların odağındaki Oslo ve ardından Ürdün Kralı Hüseyin’in “Bu bizlerin halkımızın gelecekteki nesillerine verdiğimiz bir hediyedir” sözleriyle nitelediği sonraki yıl gerçekleşen Ürdün-İsrail barış anlaşması ise tüm aksaklıklarına rağmen halen korunmaya devam ediyor. Ürdün’de halkın desteğinin bu anlaşmaya pek olmamasına rağmen barışın her iki ülkenin de çıkarlarını hizmet ettiği kabul ediliyor. Bütün bu anlaşmaların odağında da barış vizyonu ile Peres bulunuyor.
Peres’in geçmişte İsrail’deki eşitsizliklerle mücadele etmeye gayret ettiğini, düşmanın bile ‘makul’ bir devlet adamı olarak gördüğü, Nobel Barış Ödülü ile taçlanan 93 yıllık ömründe dünya liderlerinin katıldığı ve konuşma gerçekleştirdiği cenaze töreni bile onun barışa adanan ömrünün bir aynasıydı.
Türkiye’de Şimon Peres maalesef bu barışçı rolleri ile değil milyonlar tarafından “One Minute” vakası ile tanındı. Yıllarca bu şekilde hatırlandı. Belki de bugün İsrail seçime giderken özellikle birçok İsraillinin de aşırı sağ, aşırı din ve birçok aşırının ekseninde sadece kazanmaya odaklanmış onlarca “one minute” denebilecek kişinin yanında en son çıkış yapılması gereken kişiydi. 2001 yılında, uluslararası arenada 1915 söz konusu olduğunda ülkesinin politik çıkarları ve Türkiye ve İsrail ilişkilerini de düşünüp “Bizler Holokost ve Ermeni meselesi arasında benzerlik bulma girişimlerine karşıyız. Hiçbir olgu Holokost’a benzemez. Ermenilerin başına gelenler de bir trajediydi fakat bir soykırım değildi” sözlerini de sarf eden Peres’den başkası değildi…
İsrail’e son bir yılda 93 ülkeden 60 bin Yahudi'nin göç ettiği ve bunun son 20 yılın en yüksek rakamı olduğu geçtiğimiz eylül ayında Yahudi Ajansı tarafından açıklandı. Bir yandan bu gerçek öte yandan da seçimlerde İsrailli Araplar olarak tanımlanan Arap, Hristiyan, Dürzü ve diğer etnik grupların seçimleri nasıl etkileyeceği, gençlerin nasıl bir tepki vereceği de merakla bekleniyor.
Biz Türk Yahudileri için gönül bağımız olan ülkenin Türkiye’miz ile barış dolu iyi ilişkiler içinde olması, tarihsel bağlarından hareketle sıkı bağlar kurması bizleri her daim mutlu eder. Dileğim seçimleri kim kazanırsa kazansın Peres’in barış vizyonundan vazgeçmeyip, pragmatik bir bakış açısıyla gerek ülkemiz gerekse de tüm dünya ile yaşadığımız yüzyılın hak ettiği barış ortamını daim kılabilmesidir. Başka bir gelecek mümkün değil!
