Vayetse peraşasının en önemli bölümlerinden biri Yaakov ile Rahel arasındaki karşılaşma ve Yaakov’un Rahel’e duyduğu sonsuz sevgidir. Esav’dan kaçarken dayısı Lavan’ın evine gelen Yaakov burada ilk gördüğü ve aşık olduğu Rahel ile evlenmek ister. Ancak Lavan’ın bir oyunuyla Lea ile evlenmek zorunda kalır. Yaakov bunu protesto edince Lavan yedi yıllık bir bedel karşılığında Yaakov’un Rahel ile de evlenmesine izin verir.
Haran’a olan yolculuğu Tora ‘Bene Kedem’ yani doğu insanlarının toprağına yolculuk olarak anlamktadır. ‘Megale Amukot’ eserinin yazarı olan Rabi Natan Shapiro ‘Kedem’ sözcüğünün ‘keren deromit mizrahit/güneydoğu köşesi’ anlamına geldiğini anlatır. Rabi güneydoğuda ‘Klipot’ dediğimiz olumsuz güçlerin yoğun bir şekilde bulunduklarına dikkat çeker. Yaakov, Lavan gibi olumsuz güçler konusunda yüksek derecede olan birinin evine gitmektedir. Tora bunu vurgulamak için de ‘Bene Kedem’ ifadesine yer vermiştir. ‘Kedem’ kelimesi ve onun ‘güneydoğu’ iması ile ilgili ek bir açıklama daha vardır.
Midraş bazı insanların eşlerine gittiğini, bazılarının eşlerinin ise kendilerine geldiğini öğretir. Sözgelimi Yitshak bir eş bulmak için bir yere gitmek zorunda kalmamıştır. Avraam’ın kahyası olan Eliezer zaten ona eşini getirmiştir. Buna karşın Yaakov eşini alabilmek için evinden çok uzaklara gitmek zorunda kalmıştır. ‘Ben İş Hay’ ismi ile bilinen Rabi Yosef Hayim miBagdad ‘Aderet Eliyau’ adını verdiği çalışmasında Tanrı ile Bene Yisrael arasındaki ilişkinin sıklıkla eşler arasındaki ilişkiye benzediğini anlatır. Ben İş Hay, Midraş tarafından gözlemlenen iki evlilik modelinin, Bene Yisrael ve Tanrı’nın bir araya getirilebileceği iki olası yolu yansıttığını yazar. Farklı bir yerde Midraş Tanrı ile Bene Yisrael arasındaki sürecin kimin başlatacağına dair bir tartışma olduğunu anlatır. Tanrı bizlere Malahi peygamberin ağzından ‘şuvu Elay veaşuva alehem / bana dönün Ben de size döneceğim’ dediğini yazar. Burada sürecin Bene Yisrael tarafından ‘teşuva’ ile başlatılması istenmektedir. Ancak bir başka yerde Eha ağıtının sonunda bizler Tanrı’ya yalvararak ‘aşivenu Ad... eleha venaşuva / bizleri Kendine döndür Tanrı’m biz de döneceğiz” demekteyiz. Yani Tanrı ile olan ilişkimizi yeniden kurmaya henüz layık olmamamıza rağmen, bize yardım ederek ve bizi Kendi’sine yaklaştırarak Tanrı’ya dönüş sürecini başlatmasını istiyoruz. İşte Ben İş Hay burada Midraş’ın farklı evlilik modellerini anlattığını görür. Bir modelde Tanrı bizi Kendi’ne yakınlaştırmakta diğerinde ise Bene Yisrael Tanrı’ya dönmek için adım atmaktadır.
Burada bir alahik görüşten yardım alalım. “Yahid ve rabim alaha kerabim.” Bir başka deyişle alahik görüşlerde çoğunluğun görüşü asıl takip edilmesi gereken yöndür. Eş bulmak konusunda veya Tanrı’ya dönmek konusunda bir çelişki ortaya konmasına rağmen bizler üç ata ile ilgili olarak çoğunluğu takip etmek durumundayız. Yitshak’a eşi kendi gelmiştir ancak Avraam ve Yaakov eşlerini bulmak için gitmişlerdir. Yani çoğunluğu izleyecek olursak sevgili gelini pozisyonunda olan Bene Yisrael’i geri getirecek olan Tanrı’nın Kendi’sidir.
Şimdi Yaakov’un yolculuğuna geri dönelim. Yaakov burada eşini bulmak için ‘Bene Kedem’ diyarına yani güneydoğu tarafına gitmiştir. Rabi Yitshak Luria burada Avraam’ın güney tarafını temsil ettiğini ve bu temsilin ‘hesed’ yolu ile gerçekleştiğini ifade eder. Yaakov da ‘tiferet’ karakteriyle doğuyu temsil eder. Yaakov eş bulmak için çıktığında önünde her iki model de bulunmaktadır. Avraam eş bulmak için gitmiştir, Yitshak’a eşi gelmiştir. Yaakov ise Haran’a giderek çoğunluğu Avraam’ın yönüne eş bulmak için gitmeye çevirmiştir. Böylece Tanrı da Bene Yisrael’e gelecek ve birliktelik bu şekilde sağlanacaktır.
Tanrı hepimize O'na gerçek bir bağlılık ve sevgi ile dönmemiz için ilham versin ve O'nun çağrısına kulak vererek ve O'nunla olan ilişkimizi yeniden kurmaya ve son kurtuluşa çabucak ve günümüzde layık olmaya kendimizi adayarak aynı şekilde yanıt verelim, amen.
