Axolot balığı…

Sami AJİ Köşe Yazısı
1 Şubat 2023 Çarşamba

Konuya girmeden evvel Tora’nın Bereşit kitabının bir bölümüne değinerek yazıma başlamak istiyorum1.

Lütfen veciz “kel alaka” deyimini kullanmayın. Okumaya devam edin…

Hepinizin bildiği gibi Bereşit’in 5. Bab, 1-25’te Adam’dan Noah’a kadar geçen zaman diliminde yaşamış kişilerden bahsedilir. Bilhassa kaç sene yaşadıkları belirtilir. Rekor Mathusalem’dedir, o 969 yıl yaşamış. Noah ise üçüncü veya dördüncü sırada gelir. O, 900 yaşında ölmüş.

Tahmin edeceğiniz gibi ömür süreleri konusunda epey yorumlar yapılmış bunların tek bir kişiyi değil bir nesli temsil ettikleri iddia edilmiştir. Bazen zaman hesaplarının da yanlış yapıldığı da belirtilmiştir.

Bu tartışmalara girmeden sorduğum sual şu, mümkün mü?

Bu suale önce başka bir soru ile cevap vereyim. Bereşit’in tamamen Musa tarafından yazıldığı kabul edilir. Ezra MÖ 5. yüzyılda Toramızı tekrar yorumlar. Çok daha sonra MÖ 3. yüzyılda ünlü filozoflardan Pireli Demetrios2 dönemin firavunu Ptolome’den Tora’nın Yunancaya tercüme edilmesini istemiş ve kısa zaman sonra yapılan tercüme İskenderiye kütüphanesine yerleştirmiştir…

Tüm bu süre zarfında her biri Bereşit’in bu bölümünü hiçbir itiraz cümlesi koymadan aynen muhafaza ederler. Niye acaba? 

2009 yılında aramızdan ayrılan ünlü Fransız tarihçisi Maurice Druon’a göre bizden binlerce yıl evvel çok üstün bir medeniyete sahip insanların yaşamış olduğu kuvvetle muhtemeldir. Hatta ona göre elimizde bu konuda bazı deliller de bulunmaktadır… Bu insanların gerek tabiata gerekse maddeye hâkimiyetleri bizim tasavvurumuzun bile üstündedir3. Diğer bir deyimle 900 küsur senelik bir yaşam da ihtimal dahilindedir…

Bu girizgâhımızdan sonra konumuza yani axalot balığımıza dönelim…

Axalot, Meksika’da ‘yürüyen balık’ diye anılıyor. İlk önce Meksika göllerinde bulunmuş. İsmini de Aztek mitolojisindeki ‘Xolotl’ adlı tanrıdan almış (Ateş veya ışığı sembolize ediyormuş.) Bu 30 santimlik yaratık son zamanlarda o kadar ünlendi ki Meksika hükumeti 2020 yılında 50 pesoluk banknotların üzerine onun resmini bastı.

Bir parantez: Bu balıkları akvaryumunuzda da besleyebilirsiniz. Fiatları tipine göre 175 lira ile 400 lira arasında değişiyormuş. (İstanbul, Ankara, Bursa, Kayseri ve Hatay’da AVM’lerde satılıyormuş.) Bakımı zor ama meraklıysanız değer…

Bu şirin yaratık aslında balık değil. Süper güçleri olan, hem suda hem karada yaşayabilen bir hayvancık.

Bu hayvancıklar hemcinsleri sayılabilen semenderler gibi kol, bacak veya kuyruklarını yenileyebiliyor. Ancak ilaveten -burası çok önemli- gözlerini, akciğer dokularını ve omuriliklerini yenileyebiliyorlar… Hatta beyinlerinin ve kalplerinin tüm bölümleri yeniden ortaya çıkabiliyor.

Nitekim Zürich’teki EHT Federal Politeknik Enstitüsü, axolotun beyni üzerinde yoğunlaşan çalışmalarını temel alarak bu hücrelerin tüm memeli hayvanların beyin yaralarının tedavisinde kullanabileceğini varsayıyor. Bütün mesele hücreleri nasıl nakledileceğinde düğümleniyor.     

Böyle süper bir gücün genetik temelini araştırmak için de dünyanın birçok üniversitesinde (Türkiye dâhil) araştırma ekipleri kuruldu. Bilhassa ve ilk olarak yaralanmaların tedavisinde bu süper güçten istifade edilebileceği düşünülüyor.

Bu araştırmaların ilk neticesini Science Alert dergisindeki habere göre, 2018 yılında almışlar. Yine benzer haberleri veren Science Daily dergisine göre de 2019 yılında yenilenme sürecinde yer alan değişik genler de bulundu.

Özetle çalışmalar bütün hızıyla devam ediyor ve çok uzak olmayan bir gelecekte insanın da axolotun süper gücünü taklit edebileceğine dair umutlar gittikçe belirgin bir hal alıyorlar.

En başa dönersek, kulunuza göre Tora, insanın, şu anda bildiğimizden çok daha uzun süre yaşayabileceğini sanki bize işaret ediyor… Özellikle Bereşit kitabı bize karanlık dediğimiz çağlardan yankılanan sesleri iletiyor.

Belki de halen karanlıkta olan bizleriz…

---

1 Tora’nın 1977 yılında Fransızcaya tercüme edilmiş baskısına dayanarak yazdım.

2 Demetrios, İskenderiye kütüphanesinin kurucu başkanıdır.

3 Maurice Druon (1918-2009): “Les Mémoires de Zeus” adlı eserinden faydalandım. Druon tarih uzmanı bir romancıydı. 1985 ile 1999 yılları arasında ‘Academie Française’in başkanlığını yaptı.       

Siz de yorumunuzu yapın

Tüm Yorumları Görün