Ekev peraşası Mitsvot dediğimiz emirleri sadakatle yerine getirmemiz durumunda Tanrı'nın bize vermeyi vaat ettiği büyük ödülleri anlatarak başlar. Bu, çocukların bereketlendirilmesinden, maddi refaha ve düşmanlara karşı zaferi kapsayan çok geniş bir kutsama yelpazesi anlamına gelir.
Geçen hafta okuduğumuz Vaethanan peraşasının son cümlesinde Moşe ‘bu gün sizlere gerçekleştirmenizi emrettiğim’ yasalardan söz etmektedir. Pasuğun açıklamasını Gemara’ya dayanarak yapan Raşi de ‘ayom laasotam/ bu gün yaptığınız’ ifadesinin açıklamasında mitsvaların bu dünyada gerçekleştirilmesi gerektiğini ancak ödülün vaadinin gelecek dünyayı kapsadığını öğretmekte bu durum da Ekev peraşasının hemen başında yer alan bereket dolu sözlerin ne zaman gerçekleşeceğini anlamamız konusunda güçlük yaratmaktadır. Vaethanan’ın son pasuğu mitsvaların ödülünün gelecek dünyada olduğunu söylerken Ekev bizlere bu dünyada elde edeceğimiz nimetlerden haberdar etmektedir. Bu da bir anlam çelişkisine neden olmaktadır.
Bu çelişkiyi ortadan kaldırmak ve pasuğu daha iyi anlamak için mitsvaların yerine getirildiği yere göre nasıl sınıflandırıldığına bakmak gerekir. Mitsvalar ‘ben adam laMakom/ insan ve Tanrı arasında’ olanlar ile ‘ben adam lehavero/ insan ile insan arasında olanlar’ şeklinde iki ayrı kategoride incelenebilir. Yeşayau Kitabı’nın 3/10 bölümünde yer alan ‘Tsadik ki tov/ iyi olan tsadik insan’ ifadesi yaptıklarının meyvelerini yiyen insanlar gurubunu kapsamaktadır. Bu insanlar için Gemara Masehet Kiduşin 40/A’da ‘tov laşamayim velaberiyot’ demekte bu gurupta yer alan insanların hem Tanrı’ya hem de insanlara karşı olan mitsvaları yerine getirmekte hassas davrandıklarını öğretmektedir. İşte bu insanlar yaptıklarının meyvelerini bu dünyada elde edenlerdir. Tanrı’ya karşı olan görevlerimizin karşılığı genellikle ‘olam aba’da verilmektedir. Ancak insanlara karşı görevlerimizin yerine getirilmesinde hassas olanlar bu dünyada da yaptıkları güzel davranışların meyvelerini yiyebilme şansına sahiptirler.
Gerçekten de Masehet Pea’nın açılış Mişna’sı her sabah Berahot sonrası okuduğumuz Şahrit öncesi bölümler arasındadır ve hangi mitsvaların karşılığının bu dünyada verildiğini ve gelecek dünya için de rezerve durumda olduğunu listelemektedir. Bu dünyadaki karşılık için ‘ektiklerinin meyvelerini yemek’ ifadesini kullanan Mişna gelecek dünyada saklı olan hak için de ‘keren kayemet’ terimini kullanmaktadır. Burada listelenen mitsvalara baktığımızda çoğunun insan ve insan arasında olan mitsvalar gurubuna dâhil olduğunu görürüz.
Sözlerimizin başında ifade ettiğimiz Vaethanan peraşasının son cümlesiyle Ekev peraşasının başlangıcı arasındaki anlam çelişkisinin bu şekilde çözümlenebildiğini görmek mümkün olacaktır. Vaethanan peraşasının son cümleleri Tanrı’ya karşı ödevlerimize gönderme yaparak ödülünün yerinin olam aba olduğunu öğretmektedir. Ekev peraşasının giriş cümlelerinin hedefi ise insanlar arası mitsvalardır ve bunların ödülünü bu dünyada almak mümkündür.
Bu noktada Baal Aturim olarak bilinen Rabi Yaakov ben Aşer’in bir öğretisine de yer vermeye çalışalım: ‘Ekev’ sözcüğünün sayısal değeri 172’dir. Bu sayı ‘On Emir’in Şemot kitabında betimlenen bölümünde yer alan sözcük sayısına eşittir. Bu metinde yer alan 172. sözcük de ‘lereeha/arkadaşına’ demektedir. Burada Tora kesin kez sadece Tanrı’ya karşı yerine getirilmesi gereken ödevlerinin yeterli olmadığını insanlar arasındaki mitsvaların yerine getirilmesinin öneminin de aynı değerde olduğunu öğretmektedir. Bu mitsvaların yerine getirilmesi hem bu dünyadaki mutluluğumuz hem de gelecek dünyadaki huzurumuz için çok önemlidir.
