“(…) Şarlo’nun dünyası çoğu zaman Bunuel’in dünyasını andırır orada da gençler körlere eziyet eder, dilenciler birbirlerinden düşmancasına nefret ederler.”
70’lerine merdiven dayadığında “Tanrıya şükür, hâlâ ateistim” diyen Bunuel’in absürt, sürrealist, kara mizah ve erotizm içeren, çokça burjuvazi ve dine karşı bir toplum eleştirisi barındıran filmleri düşünüldüğünde Charles Spencer Chaplin’i yazan Marcel Martin’in çok da haksız olmadığını görürüz.
Son zamanlarda iyice çivisi çıkan dünyada ayakta kalabilmek için gülmeye belki de her şeyden çok ihtiyacımız var. En çok güldüğüm filmleri düşündüğümde de istisnasız olarak aklıma ilk gelen daima Charles Chaplin olmuştur. Geçtiğimiz günlerde oğlumun gittiği anaokulunda Chaplin günleri düzenlenince ve filmlerin devamı ev ödevi olarak gelince kim bilir kaçıncı defa onu yeniden izleme imkânı buldum. Chaplin üzerine yazılan en iyi eserlerden biri olan Marcel Martin’in Şarlo’sunda, Chaplin’in geçmişi üzerinde belirsiz bir gizem olduğu belirtilir. Her ne kadar birçok kişi aksini iddia etse ve kanıtlanmamış olsa da Martin, Chaplin’in anne tarafından Yahudi olduğunu söyler.
1952’de yurtdışına yaptığı bir geziden sonra Hoover'ın Göçmenlik ve Vatandaşlığa Kabul Dairesi'nin Amerika’ya dönüşünü engellemesi üzerine fiilen sürgüne gönderilen, 1972'de fahri Oscar almak için Amerika’ya dönen ve 88 yaşında, ölümünden iki yıl önce, Britanya'nın Amerika'nın tepkisinden duyduğu endişe nedeniyle verilmesi 20 yıl ertelenen ve nihayet 1975'te, 86 yaşındayken İngiliz şövalye unvanını alan Chaplin’in kökeni ve ailesi hakkındaki araştırmalar uzun yıllar devam etmiş. Hem FBI hem de İngiliz Güvenlik Servisi MI5, Chaplin’in Israel Thornstein adıyla Fransa'da doğmuş bir komünist olup olmadığını belirlemek için uzun yıllar harcamış. 1950’lerde MI5 tarafından derlenen İngiliz Ulusal Arşivleri’nin açılmasıyla büyük komedyenin komünist bağlarından şüphelenildiği için kapsamlı bir şekilde gözetlendiğini ortaya koyan belgelerin yayınlanmasının ardından Chaplin’in ‘Hollywood'un salon Bolşeviklerinden biri’ olarak tanımlandığı ve uzun yıllar araştırıldığı ortaya çıkıyor.
FBI’ın sol eğilimli Hollywood yıldızlarını yakından izlediği McCarthy döneminde ailesinin Rus kökenli olabileceği öne sürülse de Chaplin’in doğum yeri hakkındaki şüpheler giderilememiş ve aktörün İngiltere’deki doğumuna ilişkin herhangi bir kayıt da bulunamamış. Bu iddia düşünce Chaplin'in adının Israel Thornstein olduğuna veya Fransa'da doğduğuna dair de hiçbir kanıt bulunamamış.
Marcel Martin, Şarlo tiplemesi üzerindeki düşüncelerini sesli bir şekilde dile getirerek onu anlatmaya devam eder: “Aklıma gelen bir soru da şu; Yahudi tiyatro geleneğinin aktör Chaplin’in ve kahramanının oluşmasını etkileyen öğeleri neler olabilir? Kuşkusuz ki Chaplin, gençliğini bir Yahudi ailesi içinde, Yahudi tiyatro çevreleri içinde ve ara sıra Yahudi rolleri oynayarak geçirmiştir.” Martin, 1906 yıllarında Chaplin’in tek başına oynadığı bir gösteriye çıktığını ve afişlerde ‘Yahudi Komiği Sam Cohen’ olarak yer aldığını belirtir.
Gerçekten de kökeni ne olursa olsun Şarlo’nun davranışlarını, mimiklerini, karakterini, fiziğini ve toplum içindeki yerini düşündüğümüzde Yahudi tiyatrosunun temaları, oyunları ve karakterleri akla geliyor. Marcel Martin, Yahudi tiyatrosunda özellikle Commedia del arte’yi andıran Purim oyunlarında mim sanatının daima çok önemli bir yeri olduğunu sözlerine ekleyerek onun kimliği konusunda son sözlerini şu şekilde doğrular: “(…) Sözü Jerome ve Jean Tharaud’ya bırakıyorum; ‘O Yahudi’dir. Yeteneğini yansıtan tüm nitelikleri Yahudi işareti taşır. Eserlerinde görülen mizah ile getto edebiyatının sevimliliğini veren özellikler arasında çok büyük benzeyişler vardır.”
