Bu yazı “Yahudiler yılbaşı ağacı süsler mi?” kıvamında başlayacak bir yazı gibi gözükse de, aslında benim yılbaşı ağacı ve süslemelerine ilişkin bakışımı açıklayan bir yazı. ‘Yahudiler yılbaşı ağacı süsler mi?’ konusuna gelince, her ülke için konuşamam ama ziyaret ettiğim çoğu ülkede, gözlemlerime dayanarak seküler Yahudilerin en az yarısının evlerinde ağaç süslediğini, Ortodoksların ise bu geleneği Noel ve Hıristiyanlıkla bağdaştırdığı için ağaç süslemediğini söyleyebilirim.
Yılbaşı ağacını Noel ile ilişkilendirmek sadece Yahudilere mahsus değil. Ülkemizde de geçtiğimiz günlerde bir üniversitede yılbaşı ağacı süslenmesini protesto eden gençler, bu konuyu düşünmeme sebep oldu. Yılbaşını çağrıştıran, süslemeleriyle insanlara neşe veren bir ağacı süslemek insanı dinden saptırır mı? Farklı bir dine özendirir ya da yakınlaştırır mı? Tabii ki hayır. Bu çam ağacı meselesi, benim çocukluğumdan beri vardır. ‘Türkler yılbaşı ağacı süsler mi?’ ‘Yahudiler yılbaşı ağacı süsler mi?’ diye kendimi bildim bileli tartışılır. Ben bir Türk Yahudi’si olarak yılbaşı ağacı süslerim. Çok da severim. Bayılırım.
***
Çam ağacı süsleme geleneği, aslında tam da Türk kültüründe olan bir gelenektir. 21 Aralık’ta en uzun geceden sonra günlerin uzamasını kutlayan Nardugan bayramında, çok eski yıllardan beri Orta Asya Türkleri hayat ağacı olarak kabul ettikleri akçam ağacını süslerdi. Akçam çok dayanıklı bir ağaç olduğu için tercih edilirdi. Nardugan kelimesi ‘nar’ yani güneş ve Tugan yani doğan kelimelerinin birleşiminden oluşur. O dönemden beri ağaçlar süslenir, güneşin yeniden üstün gelmesi yani tıpkı yeni bir yıl gibi, yeni bir zaman dönemi kutlanırdı. Yani ağaç süsleme geleneği bizde eski çağlardan beri hep vardı.
***
Noel Baba ise aslında ünlü bir içecek firmasının satışlarını arttırmak için yaratılmış kurgusal bir karakter, bir pazarlama dehasıdır. Gerçek değildir. Geyikleriyle beraber dünyayı dolaşıp, bacadan evinize girip hediye bırakmaz. Kurgu bir karakter başka bir dine de özendirmez, süsleme olarak gördüğümde yüzümü gülümsetir. Din, dil, ırk ayırt etmeksizin bu karakteri bilen her çocuğu gülümsettiği için de dünya çapında sevilen bir figürdür.
***
Ben çam ağacı süslemelerimi hiçbir dini anlam yüklemeden, sadece bana neşe verdiği için yapıyorum. Evime bir ışıltı, parlaklık ve güzel enerji getirdiği için seviyorum. Yeni bir yıla, sezona hazırlanıyorum.
Bu sene Hanuka Bayramımız için ilk mumu 25 Aralık gecesi yakıyoruz. Mucize ve özgürlüğü kutladığımız bu bayramı sevdiklerinizle geçirmenizi, ışığın karanlığı her zaman yendiği, sağlıklı, bereketli, huzurlu ve mutlu bir 2025 geçirmenizi dilerim.
