Yakın çevrenizdeki aileler gibi, ebeveynlerinizin evinde Roş Aşana, Kipur, Purim, Pesah gibi geleneksel bayram kutlamalarının yanı sıra sinagoga Bar Mitsva, düğün ve cenaze için gidildiği bir ortamda büyüdüğünüzde dini kimliğiniz de bu çerçevenin içinde kalır. Evimizde daha huşu içinde yaşanan iki gün ise anneannem ile babamın, Purim öncesinde ve Tişa BeAv’da oruç tuttukları zamanlardı. Gün boyu odalarında kalır, akşam vakti ellerinde dua kitabıyla dışarı çıkarlardı.
Evin kitaplığında tüm dinlerle ilgili çeşitli dillerde yayınlar hep vardı. Büyürken Yahudiliği uygulamalı olarak yaşamadıksa da, tarihi boyutuyla ilgili bilgi kırıntılarımız vardı.
↔↔↔
Dönemin Hahambaşısı Rav David Asseo’ydu. Onunla ilk kez babaannemin vefatında, evimize taziyeye geldiğinde tanıştım. Saygı içinde korku barındırmaz ama bilinmeyenin içinde sanki bir çekince vardır. O gün benzer duygular içindeydim. Ağırbaşlılığı, mütevazılığın önüne geçmemişti. Ziyareti aile için bir onurdu.
O günden sonra uzun zaman karşılaşmadık. Ta ki kendim aile sahibi olduktan bir süre sonra Şalom’da çalışmaya başlayana dek.
Önceleri görev icabı, sonraları isteyerek katıldığım anma günlerinin yanı sıra, evinin herkese açık olduğu bayramlarda tebrik vesilesiyle bir araya geldik. Sanırım son görüşmemiz, Ester Yannier’le birlikte kendisiyle söyleşi yapmaya gittiğimiz zamandı. Sorularımızı iyi çalışmış, kayıt makinemizi iki kere kontrol etmiştik. O gün Rav Asseo bizi ciddi mizacıyla değil, konuklarını rahat ettirmek isteyen ev sahibi kimliğiyle karşıladı. Sohbetin son cümlesi hâlâ aklımdadır, “Unutmayın entegrasyonun bir sonraki adımı asimilasyondur.”
Türkiye’nin ikinci Hahambaşısı Rav David Asseo 42 yıllık hizmetinin ardından 2002’de vefat etti.
↔↔↔
Şalom’da Gözlem Yayınları ve kitap satışı için profesyonel olarak çalışmaya başlamadan evvel mülakatta üç soru sorulmuştu: “Çok okur musun; hızlı okur musun; hangi dilleri biliyorsun?” Gerisinde beni ne beklediğinin farkında değildim. Bir süre sonra, açılış davetiyelerini yazmam için elime bir protokol listesi verildi. O güne kadar ne bir cemaat başkanının varlığından, ne Bet-Din üyelerinden haberim vardı. Doğrusu hayatımda eksikliğini de duymamıştım. Asıl sorun bilgilenmeye başladıktan sonra ortaya çıktı. Öğrendikçe soruşturuyor, soruşturdukça başka kapılar açılıyordu. Böylelikle Bet-Din üyeleri ile daha sık konuşmaya başladım. En azından dini bilgilerim sıfırdan bire yükseldi.
Önceleri çekinerek aradığım Rav İsak Haleva yardımcı olmanın yanı sıra telefonu kapatmadan önce küçük bir nasihat vermeyi ihmal etmezdi.
Burgazadalılar için Haleva çok farklı bir anlam taşır. O yılların yazlıkçıları için, bir simge gibidir. Özellikle çocuklarla olan birleştiriciliği, büyüdüklerinde de güvendikleri ‘amore’ (öğretmenleri)leri olarak kaldı.
↔↔↔
Rav İsak Haleva 2002’de Türkiye Hahambaşısı olarak göreve başladı.
Şalom her hafta çarşambaları dağıtıma başlar. 13 yıllık Yayın Koordinatörlüğü görevim süresince ‘çarşamba’ları kâbus günümdü. Şikâyet telefonları, ‘anında görüntü’ gibi başlardı. Bu açıdan iyi bir ‘halkla ilişkiler’ becerisini gazeteye borçlu olduğumu söylemeliyim.
En ürktüğüm, “Hahambaşım sizinle görüşecek” telefonuydu. Rav Haleva konuşmaya ‘Tilda’ diye başlarsa iş ciddi, sorun var demekti. ‘Tildika’ veya ‘hanumika’ diye başlarsa yüzüm gülerdi. Tenkitleri belirttiği kadar takdiri de dile getiren nadir insanlardandı Haleva.
Artık Tünel’deki Hahambaşılık binasına daha sık gidiyordum. Makam kapısı açıksa muhakkak yanına uğrar, hayır duasını alırdım. Her seferinde, ‘madre allegre’ (mutlu anne olasın) sözlerini duymak içimize bir ferahlık ve mutluluk katardı.
Çözüm getirmektense çözüm arayışına girmek daha önemlidir. İş ilişkilerinde de kişisel sorunlarda da Rav Haleva’nın ‘Sefarad’ çözümlerine çok tanık oldum.
↔↔↔
Dervişe sormuşlar; “En zor olan nedir?” “Sözdür” demiş. “Anlatması da zor, anlaması da…”
Rav İsak Haleva, 22 yıllık görev süresince ‘zor’ları düzlüğe çıkaran bir dini liderdi.
Mekânı cennet olsun.
Sağlıkla kalın.
* Judeo Espanyol dilinde ‘Mutlu anne olasın’ anlamına gelir.
