Asil ama tembel bir karar
Bağış toplama etkinliğinde katılanlara baktığımız zaman en fazla bağış yapanların listenin başında yer aldıklarını, kalanın büyükten küçüğe sıralandığını biliriz. İlan vermek isteyenlerde de durum benzerdir. Tam sayfa ile başlar minik kutulara kadar iner. Yine bağış toplamayla ilgili Teruma peraşasında Tora farklı bir yol izlemek istemiş.
Mişkan inşası için gereken metallerle başlayan peraşa alışılmış düzende olduğu gibi altın, gümüş ve bakırla giriş yapar. Ancak Kohen Gadol kıyafetleri için gerekli değerli taşları ve mücevherleri nedense en sonda listeler. ‘Avne şoam ve avne miluim’ çok değerli taşlardan oluşur ama listenin en sonundadır.
Bu sıralamadaki farklılık için verilen çok sayıda cevap olabilir. Bunlardan biri Rabi Hayim ben Atar yani Or AHayim Akadoş tarafından verilmektedir. Vayakel peraşasında Tora bu taşların kabilelerin liderleri ‘Nesi’im’ tarafından bağışlandığını söyler. Midraş, Nesi’im'in halkın Mişkan için gereken her şeyi bağışlayacağını düşünmediğini ve bu yüzden bekleyip, halk tüm katkılarını getirdikten sonra neyin eksik olacağını görmeye karar verdiklerini açıklar. Daha sonra hâlâ ihtiyaç duyulan şeyleri getirmek için onların harekete geçmek için beklediklerini yazan Midraş, Moşe’nin tüm gerekli şeylerin karşılandığını söylediği anonsundan sonra zor durumda kalırlar. Tanrı onların halkın içinde küçük düşmelerini istemez ve bu taşlar Nesi’im tarafından getirilir. Midraş, Nesi’im'in geç kalması ve bağışlarını ancak en sonunda getirmesi nedeniyle ‘Nesi'im’ kelimesinin ‘Yod’ harfi olmadan yazıldığını ve onların katkılarının yetersiz olduğunu gösterdiğini belirterek onları eleştirir.
Or AHayim, aynı sebepten ötürü, Tora’nın Mişkan için gerekli malzemeler listesinde bu bağıştan son olarak söz ettiğini yazar. Her ne kadar bu taşlar tüm materyallerin en değerlisi olsa da, bu bağış en son ve çok da gönüllü olarak yapılan bağışlardan biri olmadığı için listenin en sonuna yerleştirilmiştir. Nesi’im’in “geç kaldıkları için acaba suçlanmalı mıdır” sorusuna etik yani Musar üstatlarının görüşüne bakarak yanıt vermeye çalışalım.
Musar bilgeleri, Nesi’im'in kararının aslında genel olarak asil olduğunu, ancak hafif bir tembellik ile gölgelendiğini açıkladılar. Tanrı, Nesi’im'in planının kısmen tembellikten, bağışlarını geciktirme rahatlığından kaynaklandığını belirledi. Kararda doğası gereği yanlış olan hiçbir şey yoktu, ancak motivasyon, bir şekilde de olsa, öne çıkıp bağış yapmak için acele etmekten ziyade rahatça bekleme arzusundan kaynaklanıyordu.
Bu açıklama mitsvaları yerine getirme konusunda ‘zerizut’ yani şevkle davranıp tembelliğe yer vermemenin ciddiyetini öğretir. En büyük bağışı en sonda yapmak gibi bir isteğe kapılsak bile burada tembellik ortaya çıkar bu da şevk ve tutkuyu engeller.
Gemara Masehet Berahot 47B, kişinin sabah Şahrit duası için sinagoga gelen ilk on kişi arasında olmaya çabalaması gerektiğini öğretir. Gemara, ilk ondan sonra kaç kişi gelirse gelsin, ilk on kişiden her birinin özel ödüller aldığını belirtir. Sadece sinagoga gelip konsantre ve duygulu bir şekilde dua etmek değil, aynı zamanda Mitsva'ya olan coşkumuzu ve tutkumuzu göstererek, gecikmeden, ‘zerizut’ ile gelmek önemlidir.
Hepimiz yaşam boyunca bir ‘Mişkan’ inşa etme sürecine dâhiliz. Hepimiz birçok mitsva yaparız ve bu şekilde Mişkan inşa etme ayrıcalığına sahip oluruz. Ancak Or AHayim’e göre gerçekleştirdiğimiz her mitsvaya şevkle yaklaşmamız gerektiğini, önümüze çıkan her fırsatı hemen değerlendirmek için acele etmemiz gerektiğini aklımızda tutmak gerekir.
