Çocukluğumdan beri “Pesah Bayramı’nda pilav yenir mi yenmez mi?” tartışması vardır. Genelde Sefaradlar yer ve Aşkenaz Yahudileri yemez diye bilinir. Benim mantığıma göre, pirinçten yapıldığı için zaten yenir. Ailemden de Pesah boyunca yiyenler vardır. Aynı aile içinde yenmemesi gerektiğini düşünenler de var. Pilav ve bakliyat konusunun ülke, aile ve geleneklere göre değiştiğini, artık bir tartışma konusu bile olmaması gerektiğini düşünürüm. Ailem içinde bile iki farklı düşünce var, o yüzden herkesin kendi doğrularına göre hareket etmesi en doğrusu. Öğrencilik yıllarımda, dindar olarak tanımlayabileceğim Kolombiyalı bir aileye Pesah’ın ilk gecesi misafir olarak gittiğimde, sofrada gördüğüm pilav, bu konuda içimi otuz senedir rahatlatmıştır.
***
Günümüzde popüler bir beslenme şekli olan glutensiz beslenmeyi bir yaşam tarzı haline getiren kişiler, Pesah Bayramı’nın çok kolay geçeceğini düşünüp, normal hayatlarında da yıl boyu tahılları ve unları tüketmedikleri için, biraz da böbürlenerek bu bayramı karşılar. Ancak gözden kaçırdıkları en önemli şeylerden biri, matzaların içinde (özellikle glutensiz üretilmedikçe) gluten olduğudur. Ekmek olmayan, ekmesimsi görünümlü glutensiz ekmekleri yapmak için genelde kullanılan baklagiller ise aynı pirinç tartışması gibi göreceli. Badem unları ve badem sütü de aynı mantıkta göreceli. Glutensiz beslenenlerin sıkça kullandığı chia tohumu, kinoa gibi tohumlar da öyle. Ürünlerin Pesah’a uygun olup olmadığından emin olmakta fayda var.
Tüm kısıtlamalara rağmen, Pesah Bayramı’nın abartıldığı kadar kısıtlayıcı olduğunu düşünmüyorum. Çölyak gibi ciddi bir hastalığınız varsa, zaten yiyebilecekleriniz konusunda doktorunuza danışmanız gerekir. Ancak bir hastalığınız yoksa, Instagram’dan takip edebileceğiniz bazı hesaplardan çok yaratıcı Pesah yemekleri ve atıştırmalıkları konusunda fikir alabilirsiniz. Çikolata ve çilekli kinoa toplarından (ürünlerinizin Pesah’a uygunluğundan emin olduktan sonra), matzaları ıslatarak üçgen börek gibi içini Pesah’a uygun malzemelerle doldurabileceğiniz börekimsi atıştırmalıklara kadar birçok yaratıcı tarif var. #Passoverdesserts veya #Kosherforpassover gibi aramalar yaparak, değişik tarifler edinebilirsiniz. Tabii yine malzemelerin kullanım uygunluğuna sizin karar vermeniz gerekiyor.
***
Bu paragrafı yazarken bilgisayarım durmadan ‘gluten’i ‘glüten’ olarak düzelttiği için, konudan da çok sapmadan “glüten mi gluten mi?” diye bilgisayarıma sordum. TDK sözlüğünde de gluten olarak yazdığı için, aslında ‘gluten’ kelimesi doğru kabul ediliyor. Ancak halk arasında ‘glüten’ olarak daha çok kullanılıyor ve kulağa daha yumuşak geldiği iddia ediliyor. Yani akademik veya ciddi bir yazıda ‘gluten’ kullanmak gerekiyor ama sohbet arası ‘glüten’ diyebiliyorsunuz. Doğru şekil ‘gluten’ ise, bilgisayarımın neden durmadan düzeltme yaptığını sonuç olarak anlamadım.
***
Pesah’ı Yahudilerin Mısır’dan, firavunun esaretinden kaçmasını, özgürlüğe kavuşmasını anmak amacıyla sekiz gün boyunca kutlarız. Tüm dünyada esaret altındaki toplumların esaretten kurtulduğu, özgürlüklerine kavuştuğu, savaşların bittiği, barış ve adaletin hâkim olduğu yeni ve huzurlu bir dünya en büyük dileğim. Her zaman bayramları sevdiklerinizle birlikte kutlamanız dileğiyle… Hag Pesah Sameah!
